Kultura
Katowice są miastem, w którym cały czas coś się dzieje. Urodziło się tu, mieszkało i tworzyło wiele uznanych artystek i artystów, a w ofercie kulturalnej można znaleźć imprezy pielęgnujące dziedzictwo tego miejsca, ale też wytyczające nowe trendy.
Muzeum Śląskie | Fot. Materiały Uniwersytetu Śląskiego
Kultura
O wypełniony wydarzeniami, koncertami, festiwalami, przeglądami filmowymi, wystawami, spotkaniami, warsztatami i innymi atrakcjami kalendarz Katowic dbają miejskie i wojewódzkie instytucje kultury, których jest ponad 20.
Przeczytaj również:
Instytucje kultury
Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia
Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach to jedna z najważniejszych polskich orkiestr symfonicznych, a także wszechstronnie działająca instytucja kultury. Jej początki sięgają aż 1935 roku, a wśród wybitnych autorów, którzy z nią współpracowali znajdują się wybitni polscy kompozytorzy: Witold Lutosławski, Wojciech Kilar, Henryk Mikołaj Górecki i Krzysztof Penderecki. Nowe życie w instytucję tchnęło powstanie siedziby na terenie Strefy Kultury w 2014 roku. Nowoczesny, zachwycający architektonicznie obiekt w momencie otwarcia był największym kompleksem koncertowo-nagraniowym na terenie Polski. Budynek łączy historię z nowoczesnością (użyte cegły nawiązują do Nikiszowca), a będące na światowym poziomie akustyka i wyposażenie pomieszczeń umożliwiają realizację koncertów muzyki poważnej, jazzowej, a nawet popularnej i hip-hopowej.
Więcej: https://nospr.org.pl/
Śląskie Centrum Wolności i Solidarności
Podstawowym zadaniem Śląskiego Centrum Wolności i Solidarności jest prowadzenie ekspozycji poświęconej strajkowi i pacyfikacji kopalni „Wujek” [patrz: historia Katowic]. Muzeum mieści się w zabytkowym budynku stojącym obok Pomnika Krzyża, przy skrzyżowaniu ulic Józefa Gallusa i Wincentego Pola. Niegdyś był to kopalniany magazyn odzieżowy, który ma ponad stuletnią historię. Instytucja popularyzuje wiedzę o tym niełatwym temacie w nowoczesny sposób. Na uwagę zasługuje cykl podcastów umieszczonych na stronie placówki, ale przede wszystkim realizowane przez nią warsztaty. „Konspirator”, „Podziemna drukarnia”, „W warsztatach poczty podziemnej – pieczątki, koperty, znaczki” – już same nazwy budzą dreszczyk emocji! Zajęcia, szczególnie interesujące dla osób niepamiętających komunizmu, pokazują jak domowymi sposobami wykonać pieczątkę, kopertę, znaczek czy wydrukować czasopismo. Zyskanie nowych umiejętności pozwala jednocześnie poznać historię, a nawet przenieść się w czasie do podziemnego wydawnictwa z lat 80.
Więcej: https://scwis.pl
Biblioteka Śląska
Istniejąca od ponad 100 lat instytucja mieści się w trzech siedzibach. W głównej, przy pl. Rady Europy, można wypożyczać zbiory. Jest w czym wybierać – to największa książnica w województwie. Na miejscu dostępne są także czytelnie i Strefa Otwarta, gdzie można od razu sięgnąć po nowości wydawnicze – również w innych językach niż polski. Budynek główny to miejsce, w którym organizuje się najwięcej spotkań autorskich, warsztatów i wydarzeń literackich. W budynku Biblioteki Śląskiej przy ul. Francuskiej 12 mieszczą się Dom Oświatowy BŚ, organizujący zajęcia dla dzieci i młodzieży oraz wystawy sztuki współczesnej w Galerii Intymnej i Instytut Dokumentacji Architektury BŚ posiadający pokaźne zbiory dotyczące śląskiej architektury oraz popularyzujący ją przez różne wydarzenia, np. spacery architektoniczne. W siedzibie przy ul. Ligonia 7 mieści się Dział Biblioterapeutyczny, prowadzący ofertę dla seniorów i osób ze szczególnymi potrzebami oraz Instytut Badań Regionalnych organizujący wydarzenia i tworzący wydawnictwa dotyczące historii i kultury Górnego Śląska.
Więcej: https://bs.katowice.pl
Filharmonia Śląska im. Henryka Mikołaja Góreckiego
Filharmonia Śląska upowszechnia kulturę muzyczną w regionie, Polsce i zagranicą przede wszystkim przez organizację koncertów, działalność edukacyjną (koncerty, audycje, warsztaty) oraz działalność wydawniczą (płyty, nagrania video, książki, programy koncertowe i druki okolicznościowe) i popularyzatorską (wystawy, gry scenariuszowe, konkursy). Szczególnym zainteresowaniem cieszą się cykliczne wydarzenia realizowane przez instytucję: Konkurs Dyrygentów im. Grzegorza Fitelberga i Międzynarodowe Dni Henryka Mikołaja Góreckiego. Henryk Mikołaj Górecki, patron Filharmonii Śląskiej, był kompozytorem o międzynarodowej sławie i renomie. Dowodem jest szereg nagród, które otrzymał, m.in. pierwsze nagrody na paryskich – Biennale Młodych i Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO, Nagroda Państwowa I stopnia, nagrody Ministra Kultury i Sztuki, Nagroda Ministra Spraw Zagranicznych oraz najwyższe polskie odznaczenie – Order Orła Białego.
Instytucja wychodzi poza schematy i sale koncertowe, realizując spektakularne widowiska w „Spodku” z wykorzystaniem efektów multimedialnych, a nawet ognia. W 2023 roku zorganizowano np. Galę Muzyki Filmowej, GAME MUSIC CONCERT oraz koncert Hip-hop Symphonic. Na każdym z tych wydarzeń muzyka klasyczna była przedstawiana w kontekście innych dziedzin: filmu, gier czy hip-hopu.
Więcej: https://filharmonia-slaska.eu/
Instytucja Filmowa SILESIA FILM
Instytucja prowadzi pięć kin studyjnych: Kino Kosmos, które prezentuje głównie klasykę filmową i prowadzi edukację filmową, specjalizujące się w europejskim kinie autorskim Kino Światowid oraz znany z artystycznego repertuaru Kinoteatr Rialto. Poza Katowicami są to Kino Janosik w Żywcu i Kino Bałtyk w Raciborzu. Każde z kin realizuje autorską ofertę wydarzeń i spotkań, a pokazy filmowe często są łączone z rozmowami ze specjalistami z różnych dziecin. Ciekawostką są organizowane przez Kino Światowid pokazy klasyków filmowych, takich jak „Pulp Fiction” czy „Top Gun” po śląsku, z udziałem aktorów z Teatru Śląskiego czytających dialogi na żywo. Silesia Film odpowiada również za współrealizację popularnych w Katowicach festiwali filmowych, m.in. poświęconego kinu niezależnemu Ars Independent i śląskiej edycji festiwalu kina dokumentalnego Millennium Docs Against Gravity.
Silesia Film wspiera produkcję filmową i prowadzi dystrybucję filmów, a w ramach Silesia Film Commission popularyzuje regionalne lokacje wśród twórców filmowych. Do instytucji należy też Filmoteka Śląska – jedyne regionalne archiwum filmowe w Polsce.
Więcej: https://silesiafilm.com/
Instytucja Kultury Ars Cameralis Silesiae Superioris
Katowicka jesień nie może się odbyć bez corocznego Górnośląskiego Festiwalu Sztuki Kameralnej — Festiwalu Ars Cameralis. Koncerty, wystawy, projekcje filmowe i spotkania z artystkami i artystami z całego świata często są wydarzeniami odbijającymi się szerokim echem w całej Polsce. Tym, co od 1994 roku wyróżnia Ars Cameralis jest interdyscyplinarność, różnorodność i prezentacja aktualnie najciekawszych zjawisk w kulturze. Poza organizacją Festiwalu, Instytucja zajmuje się promocją kultury i sztuki województwa śląskiego za granicą. Odpowiadała między innymi za prezentacje artystycznego dorobku regionu na Światowych Wystawach EXPO (Hanower 2000, Saragossa 2008), podczas Dni Województwa Śląskiego (m.in. Północna Nadrenia-Westfalia, Bratysława, Wiedeń, Berlin, Budapeszt, Göteborg) czy Tygodnia Artystycznego w Beloeil. Ars Cameralis realizował również wystawy i projekty promujące śląskich artystów (m.in. wystawy w Mediolanie, podczas Weneckiego Biennale czy w MoMA w Nowym Jorku), a także prezentację regionu Północnej Nadrenii-Westfalii na Górnym Śląsku.
Więcej: https://arscameralis.pl/
Muzeum Śląskie
Punktem obowiązkowym podczas pobytu w Katowicach jest odwiedzenie Muzeum Śląskiego. Sama siedziba instytucji wiele mówi o mieście – obok szybu dawnej kopalni i industrialnych budynków postawiono przeszklony i bardzo nowoczesny obiekt muzeum. Na zewnątrz i wewnątrz współczesność łączy się z tradycją. Organizowane tu wystawy wyróżniają się pod względem nowatorskich technik ekspozycji i aktualnych tematów. Jednocześnie stałe wystawy poświęcone są przede wszystkim popularyzacji dziedzictwa regionu i jego artystek i artystów. Są to m.in. galeria śląskiej sztuki sakralnej, galeria plastyki nieprofesjonalnej oraz wystawa „Światło historii. Górny Śląsk na przestrzeni dziejów”. Przestrzenie wystawiennicze, sale edukacyjne, audytorium i biblioteka z czytelnią znajdują się pod ziemią, co jest dodatkową atrakcją. Podczas wizyty warto skorzystać z szybu wyciągowego „Warszawa II” i wjechać na taras wieży widokowej o wysokości 40 metrów. To wyjątkowa okazja zobaczenia panoramy Katowic, w dodatku z obiektu mocno związanego z jego kulturą. Na terenie muzeum znajduje się też restauracja MOODRO Bistro & Cafe, gdzie można spróbować lokalnej kuchni.
Więcej: https://muzeumslaskie.pl/
Regionalny Instytut Kultury im. Wojciecha Korfantego
Wojciech Korfanty był jedną z najważniejszych postaci w historii Górnego Śląska. Politykiem i działaczem, posłem do niemieckiego parlamentu i wicepremierem Polski, który odegrał znaczącą rolę w przyłączeniu regionu do ziem polskich w 1921 roku. Instytut jego imienia w pierwszej kolejności zajmuje się ochroną i upowszechnianiem wartości dziedzictwa kulturowego w zakresie dotyczącym Powstań Śląskich i działalności politycznej oraz publicystycznej Wojciecha Korfantego. Tożsamość kulturowa regionu jest tu pielęgnowana przez działania edukacyjne, dokumentacyjne, informacyjne i wydawnicze. Jednak działalność instytucji to nie tylko historia, ale też współczesność – cykl Kody Kultury to spotkania z najważniejszymi osobistościami katowickiej kultury. Instytut należy też do grona kilkudziesięciu akredytowanych w Polsce podmiotów w programie Erasmus+ 2021-2027.
Więcej: https://instytutkorfantego.pl/
Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego
Muzeum Archidiecezjalne w Katowicach
Interesujesz się sztuką sakralną? W Muzeum Archidiecezjalnym znajdziesz wiele ciekawych zbiorów. Mieszcząca się niedaleko imponującej Archikatedry Chrystusa Króla instytucja gromadzi, przechowuje i udostępnia obiekty sztuki religijnej, pamiątki życia religijnego, obiekty treści świeckiej pochodzące z parafii i z darów, przedmioty posiadające jakikolwiek związek z regionem i historią diecezji. Szczególnie ciekawe są historyczne ikony i obrazy pochodzące z epoki renesansu i późnego średniowiecza. Przy Muzeum działa Galeria Sztuki „Fra Angelico”, miejsce regularnych wystaw czasowych, promocji, spotkań artystów i otwartego dialogu Kościoła ze sztuką.
Więcej: https://muzeum.katowicka.pl/
Katowice Miasto Ogrodów – Instytucja Kultury im. Krystyny Bochenek
To instytucja organizująca różnorodne imprezy artystyczne, głównie na terenie Górnego Śląska oraz realizująca projekty w dziedzinie muzyki, filmu, designu, sztuk wizualnych, edukacji, ekologii, teatru oraz sportu. Do najważniejszych wydarzeń organizowanych cyklicznie przez KMO należą: muzyczne Katowice JazzArt Festival, Urodziny Miasta Kocham Katowice, Festiwal Muzyki Świata Ogrody Dźwięków oraz filmowy Festiwal Ars Independent. Na uwagę zasługuje również nowatorski projekt Medialab Katowice składający się z warsztatów, wykładów i prezentacji na temat kultury audiowizualnej. Jego uczestnicy zdobywają kompetencje cyfrowe i rozwijają kreatywność, eksperymentując z nowymi technologiami.
Siedziba KMO znajduje się na pl. Sejmu Śląskiego w charakterystycznym białym budynku z powielonym wielokrotnie słowem „lub”. To projekt znanego polskiego artysty i poety Stanisława Dróżdża.
Więcej: https://miasto-ogrodow.eu/
Muzeum Historii Katowic
Mieszczące się w kilku obiektach Muzeum dba przede wszystkim o zbiory związane z historycznym i artystycznym dziedzictwem Katowic. Wśród nich jest 26 portretów autorstwa Stanisława „Witkacego” Witkiewicza, jednego z najważniejszych polskich artystów. Poszczególne działy muzeum przybliżają twórczość lokalnych autorów i autorek. Dział Teatralno-Filmowy pokazuje dokonania wybitnych autorów teatralnych i filmowych: kostiumolożki Barbary Ptak i aktora Stanisława Ptaka. Dział Grafiki im. Pawła Stellera organizuje wystawy grafiki polskich i zagranicznych twórców, ale przede wszystkim popularyzuje prace Pawła Stellera, nazywanego „polskim Dürerem” i najwybitniejszym śląskim grafikiem. W Dziale Etnologii Miasta zebrane są dokumenty codziennego życia mieszkańców Katowic, ale też szczególnie ciekawa kolekcja malarstwa intuicyjnego śląskich twórców z tzw. Grupy Janowskiej (Teofil Ociepka, Paweł Wróbel, Erwin Sówka). To sztuka w nietuzinkowy sposób pokazująca regionalną kulturę.
Więcej: https://www.mhk.katowice.pl/
Śląski Teatr Lalki i Aktora „Ateneum”
„Ateneum” jest jednym z najstarszych zespołów lalkowych w Polsce, założonym w 1945 roku. Skierowany przede wszystkim do publiczności dziecięcej repertuar, składa się z baśniowej klasyki i utworów współczesnych aktorów. W spektaklach wykorzystywane są środki teatru lalkowego oraz jego związki ze sceną żywego planu. Od 2002 propozycje nie tylko dla najmłodszych znakomicie uzupełnia Międzynarodowy Festiwal Teatrów Lalek „Katowice – Dzieciom”. W przestrzeni teatru działa również Galeria Ateneum, przestrzeń wystawiennicza, gdzie prezentowane są przede wszystkim prace artystów i artystek związanych z Akademią Sztuk Pięknych w Katowicach. W 2016 Teatr Ateneum odznaczony został Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze – Gloria Artis”.
Więcej: https://ateneumteatr.pl/
Filie miejskich domów kultury
Na terenie Katowic działa 5 miejskich domów kultury, ulokowanych w różnych częściach miasta. Ich główną misją jest jednoczenie, wspieranie i aktywizowanie miejscowej społeczności. W ramach organizowanych warsztatów, szkoleń, spotkań i wystaw, uczestniczki i uczestnicy mogą zdobyć nowe umiejętności, ale przede wszystkim poznać nowe osoby. To miejsca, które są najbliżej ludzi, a korzystające z ich oferty osoby nie są publicznością, ale częścią domu kultury i mają wpływ na realizowane w nim działania. Program MDK kierowany jest do dzieci, młodzieży, dorosłych i seniorów z uwagą na ich kompetencje kulturowe i potrzeby. To instytucje, w których kładzie się szczególny nacisk na dostępność i inkluzywność.
Miejski Dom Kultury „Koszutka” – https://www.mdkkoszutka.pl/
Miejski Dom Kultury „Bogucice-Zawodzie” – https://mdkbogucice-zawodzie.pl/
Miejski Dom Kultury „Ligota” – http://www.mdkligota.pl/
Miejski Dom Kultury „Południe” – https://www.mdkpoludnie.com/
Miejski Dom Kultury „Szopienice-Giszowiec” – https://mdk.katowice.pl/
Miejska Biblioteka Publiczna
Miejska Biblioteka Publiczna jest instytucją na styku biblioteki i domu kultury. Składająca się z 38 filii rozsianych w całych Katowicach placówka nie tylko udostępnia zbiory książkowe, ale przede wszystkim organizuje wydarzenia dla mieszkanek i mieszkańców. Program warsztatów i spotkań poświęcony jest literaturze, ale także istotnym społecznie tematom – ekologii, tożsamości czy życiu miasta. W różnorodnej ofercie MBP znajdą się zarówno kąpiele leśne, zajęcia plastyczne, czy spotkania z najpopularniejszymi pisarzami i pisarkami. Biblioteki dbają o równy dostęp do kultury, dlatego podczas pandemii wprowadzono ofertę dowożenia książek do domów, szczególnie cenioną przez seniorów i osoby z niepełnosprawnościami.
W centrum miasta znajduje się Strefa Kultury zbudowana na terenie po zlikwidowanej kopalni „Katowice”. W jej przestrzeni działają: siedziba Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach (NOSPR), Muzeum Śląskie w Katowicach oraz Międzynarodowe Centrum Kongresowe.
Od 2015 roku Katowice są częścią Sieci Miast Kreatywnych UNESCO jako Miasto Muzyki UNESCO. W mieście działa ponad 20 sal koncertowych i 30 klubów muzycznych. Katowice organizują jedne z najważniejszych wydarzeń muzycznych w Europie, m.in. Off Festival, Tauron. Nowa Muzyka, Festiwal Muzyki Świata Ogrody Dźwięków, Międzynarodowy Konkurs Dyrygentów im. Grzegorza Fitelberga, Rawa Blues Festival, Festiwal „Ars Cameralis, Katowice JazzArt Festival, Silesian Jazz Festival i Mayday.
Więcej: https://mbp.katowice.pl/
Galeria Sztuki Współczesnej BWA
Przestrzeń Galerii Sztuki Współczesnej BWA należy do największych w kraju, nic więc dziwnego, że prezentowane w niej wystawy mają nieprzeciętny rozmach. Tutaj rządzi sztuka najnowsza – polska i światowa – autorstwa artystów i artystek, którzy mają szczególny wpływ na jej rozwój. W BWA gościły prace takich twórców jak: Jerzy Nowosielski, Albrecht Dürer, Roger Ballen, Antonio Saura czy cieszący się teraz szczególną popularnością Wojciech Siudmak, którego obrazy stanowiły inspirację do scenografii filmu „Diuna”. Instytucja organizuje również wydarzenia cykliczne, m.in. Triennale Grafiki Polskiej i Międzynarodowe Spotkania Sztuki.
Więcej: https://bwa.katowice.pl/
